Açık Lise Felsefe 3 – 2020 Yılı 2. Dönem

1. Miletli filozof Thales, evrene yönelik açıklamasında maddeye dayalı bir ilke öne sürmüştür. Felsefe dışında matematik ve geometri gibi alanlarda da çalışmaları vardır. Geometride kendi adıyla geçen “Thales Teoremi”ni oluşturmuştur.

Bu parçadan hareketle Thales ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

2. İyi eğitilmiş erdemli bir ruh, hem kötülüğün hem de iyiliğin nasıl bir şey olduğunu öğrenir. Bana kalırsa bilgelik kötü adamın değil, erdemli adamın sahip olabileceği bir meziyettir.

Buna göre erdemli insan için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

3. Aşağıdakilerden hangisi evrenin ilk nedeni olarak belirlenmiş “soyut” bir ilkedir?

4. Meletos: Sokrates, seni böyle vakitsiz bir sona sürükleyen bir ömürden utanç duymuyor musun?

Sokrates: Dostum, yanılıyorsun. Değeri olan bir kimse, yaşayacak mıyım yoksa ölecek miyim diye düşünmemelidir. Bir iş görürken yalnız doğru mu eğri mi hareket ettiğini, cesaretli bir adam gibi mi yoksa tabansızca mı hareket ettiğini düşünmelidir.

Bu diyaloğa göre aşağıdakilerden hangisi değeri olan bir insanın davranışına kaynaklık etmelidir?

5. Protagoras’a göre insan, duyuları aracılığıyla bilgiyi oluşturur. Duyular her insanda farklı yoğunlukta gerçekleştiğinden duyunun bilgisi göreceli ve değişir özelliktedir.

Bu parçaya göre Protagoras aşağıdakilerden hangisine karşıt görüştedir?

6. Aristoteles’e göre “formel neden” bir şeyin biçimsel nedenidir.

Buna göre; “bir sanatçı tarafından bir demet çiçeğin, içine konması için alçıdan yapılan vazo” örneğinde aşağıdakilerden hangisi “formel neden”dir?

7. Platon’a göre gerçek varlık değişmeden kalabilen, akılla kavranabilen, kendi kendinin nedeni olan idealardır. İdealardan pay alarak var olan fenomenler ise duyusal alana ait olan birer kopyadır.

Bu parça felsefenin aşağıdaki alanlarından hangisine yönelik bir açıklamadır?

8. • Augustinus’a göre Tanrı her zaman insana iyiyi emreder ancak insan irade yetisiyle iyi ve kötü arasında seçim yapma özgürlüğüne sahiptir.

• Aquinalı Thomas’a göre kötülük, iyinin eksikliği ve irade zayıflığının sonucudur.

Bu görüşlerde Hristiyan felsefesinin aşağıdaki problemlerinden hangisi tartışılmıştır?

9. Hristiyan felsefesinde dinî inanç ile felsefi düşünceleri kaynaşmış ve felsefenin tüm alanlarında din etkili olmaya başlamıştır. Bu etkinin olumsuz yansımaları da olmuştur. Felsefeye karşı alınan bu tutumdan dolayı bu dönemde felsefenin yanında bilim de dışlanmıştır. Felsefe ve bilim merkezleri bir bir kapatılmıştır. Örneğin 5. yüzyılda İskenderiye Kütüphanesi, bilimsel ve felsefi çalışmaların Hristiyan düşüncesine zarar verdiği gerekçesiyle yakılmıştır. Benzer gerekçelerle 6. yüzyılda Yunan Akademisi de kapatılmıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi Hristiyan felsefesiyle ilgili doğru bir bilgi değildir?

10. Aşağıdakilerden hangisi İslam felsefesinin genel özelliklerinden değildir?

11. Aşağıdakilerden hangisi İslam felsefesinin “irade özgürlüğü problemi”ne yönelik bir ifadedir?

12. Gerçek olan tek şeyin madde, onun da ezelî ve ebedî olduğunu savunan görüştür. Dolayısıyla bu akım filozofları Tanrı’nın varlığını kabul etmez. İbnü’r Râvendi, önemli temsilcilerindendir.

Bu bilgiler İslam felsefesinin aşağıdaki görüşlerinden hangisine aittir?

13. El Kindî, vahiy bilgilerinin akılla şekillenen felsefi bilgilerle aynı amaçta olduğunu belirtir. İki bilgi de hakikatin bilgisine ulaştırır. Gerçeğin bilgisini felsefenin verebileceğini ileri sürer.

Bu parçadan hareketle El Kindî için inancın temelinde aşağıdakilerden hangisi yer alır?

14. Skolastik, 2-15. yüzyıl felsefesinin sonunda Hristiyan felsefesi için kullanılan terimdir. Terim anlamı “okul felsefesi” dir. Dönemin sonunda açılan üniversiteler, skolastik felsefenin en iyi anlaşıldığı yer olmuştur. Skolastik felsefe, Hristiyanlık inancının öğretilerini akılla anlaşılır kılma çabasının sonucudur. Felsefi açıklamalar dinsel kabullerin doğrultusunda yapılmaktadır. Akıl-inanç probleminde aklın yetersizliği vurgulanmış, bu eksikliğin inançla tamamlanabileceği düşünülmüştür. Sadece aklın değil, bireyin de yetersizliği söz konusu olduğundan kiliseye tam bağlılığın esas alınması gerektiği savunulmuştur.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi skolastik düşüncenin özelliğidir?

15. Rönesans, diğer birçok alana olduğu gibi MS 2-15. yüzyıl Hristiyan düşüncesinde şekillenen bilim anlayışına da karşı çıkmıştır. Hristiyan düşüncesi, bilimde deney ve gözlem yerine otorite kabul ettiği bilgilerle bilimsel konularda açıklama yapmaya çalışmıştır. Rönesans düşüncesi ise bilimde otorite olmuş bilgilere değil; deney, gözlem ve hesaplanabilir bilimsel çalışmalara yönelmiştir.

Bu parça 15-17. yüzyıllar arasında öne çıkan aşağıdaki konulardan hangisine yönelik bir açıklamadır?

16. Aşağıdakilerden hangisi 15-17. yüzyıl felsefesinde öne çıkan düşünürlerdendir?

17. Akıl, tabiata aykırı olan hiçbir şey istemeyeceği için, herkesin kendi kendisini sevmesini, kendi faydasını, kendisine gerçekten faydalı olan şeyi aramasını, insanı gerçekten daha büyük bir yetkinliğe götüren her şeye karşı iştahı olmasını ve mutlak olarak söylenirse herkesin kendisinde bulunduğu kadar kendi varlığını korumaya çalışmasını ister.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi insan tabiatına uygun değildir?

18. Descartes’a göre yaratan ve yaratılan olmak üzere iki töz vardır. Yaratan töz kendinden başka hiçbir şeye ihtiyacı olmayan ve her şeyi yaratan sonsuz tözdür. Yaratılan töz ise birbirine indirgenemeyen iki alt tözden oluşan ve aynı zamanda sonlu olan ruh ve madde tözleridir.

Bu parçadan hareketle Descartes’ın varlık anlayışıyla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

19. İnsanın toplumsal yapısının bir yönü olan dil alanındaki ön yargılara “çarşıpazar idolleri” denir. Burada sözcüklerin kullanımıyla oluşan farklı anlamların yarattığı yanılsamalar vardır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi çarşı-pazar idollerine örnektir?

20. Evrenin merkezine Güneş taht kurmuştur. Güneş gerçekten tahtına kurulmuş sultan gibi çevresinde dolaşan gezegenleri, çocukları gibi yönetir.

Bu söz aşağıdaki bilim insanlarından hangisine aittir?